Author Archives: kaajal Oza Vaidya

પ્લાસ્ટિકઃ એક ડગલું વિનાશ તરફ રોજેરોજ

થોડા વખત પહેલાં સોશિયલ મીડિયામાં એક વીડિયો ફરતો હતો. એક ગાયના પેટમાંથીસાડા પાંચ કિલો પ્લાસ્ટિક કાઢવામાં આવ્યું… એ વીડિયો જોતા કોઈને પણ દયા અને અરેરાટીનીલાગણી થાય, પરંતુ પ્લાસ્ટિક ફેંકવાનું આપણે છોડી શકતા નથી. આપણી આસપાસની દુનિયામાંપ્લાસ્ટિકના વપરાશનો હિસાબ લગાવીએ તો આઘાત લાગે એવા આંકડા આપણી સામે આવે.રોજની 14,600 બોટલ્સ ફેંકી દેવાય છે. 15 લાખ કરતાં […]

પર્યાવરણઃ ભીતરનું અને બહારનું

મહાભારતમાં ઉત્તંક મુનિની કથા આવે છે. આચાર્ય વેદ એની પરીક્ષા કરે છે. રાણીના ખોવાઈગયેલા કુંડળ લેવા એને મોકલે છે. ત્યાં ઉત્તંક એક વિચિત્ર દૃશ્ય જુએ છે. तंत्रमेके युवती विरुपे अभ्याक्रामं वयतः षण्मयूखम् ।प्रान्या तंतूस्तिरते धत्ते अन्या नापवृंजाते न गमाते अंतम् ।।तयोरहं परिनृन्त्योरिव न विजानामि यतरा परस्तात् ।पुमानेनद्वयत्युद्रृणात्ति पुमानेनद्विजभाराधि नाके ।। (અથર્વવેદ, 10-7-42, 43) વિરુદ્ધ રૂપવાળી […]

લોજિકની બહાર, તર્કને હરાવે તેવાં સત્યો

अवतारा हयसंख्येया हरे सत्त्वनिधेद्विजाः ।यथाविदासिनः कुल्याः सरसः स्युः सहस्त्रशः ।। (श्रीमद् भागवत्, 9.6.26) જેમ વિશાળ સરોવરમાંથી નાના નાના અનેક ઝરણા નીકળે છે એમ પરમતત્વ ઈશ્વરનાઅસંખ્ય અવતારો થાય છે. આમ તો 10 કે 24થી વધુ અવતાર હોઈ શકે છે, પરંતુ 10 કે 24આપણી જાણમાં છે (ઉપલક્ષણથી ગણાવ્યા છે). આપણી પરંપરામાં અવતારોની ગણના બે રીતે થાયછે, દશાઅવતાર […]

રંગભેદઃ ડાળીઓ કાપવાથી મૂળ નહીં મરે

વિશ્વની મહાસત્તા મનાતા અને આધુનિક ગણાતા અમેરિકામાં ડલાસની કોપેલ હાઈસ્કૂલમાંએક અમેરિકન છોકરાએ શાન નામના એક ભારતીય છોકરાને માર્યો, એનું ગળું દબાવવાની કોશિશકરી અને જમીન ઉપર નાખીને ઘસડ્યો. એ ઘટનાએ અમેરિકામાં ચકચાર જગાવી છે. રેસિઝમનોઆ પહેલો કિસ્સો નથી. આજથી થોડા દિવસ પહેલાં બફેલો સ્ટેટમાં એક આફ્રિકન વ્યક્તિએ સ્ટોરમાંઘૂસીને આડેધડ ગોળી ચલાવી, દસ અમેરિકનોને મારી નાખ્યા હતા. […]

ઉત્સવની પ્રાર્થના અને પ્રાર્થનાનો ઉત્સવ

આખું વિશ્વ બે વિભાગમાં વહેંચાય છે, પૂર્વ અને પશ્ચિમ… આ ભૌગોલિક વહેંચણી નથી,વિચારધારાઓની વહેંચણી છે. પાશ્ચાત્ય વિચાર, વિજ્ઞાન અને આધુનિકતા સાથે જોડાયેલો છે,જ્યારે પૂર્વ અધ્યાત્મ અને આસ્થા સાથે પોતાનું અસ્તિત્વ શોધે છે. પૂર્વને અનેક સંતો મળ્યા. સંતોપશ્ચિમ પાસે પણ છે, પરંતુ પૂર્વના સંતોની અભિવ્યક્તિ આગવી અને અંગત છે. દાદુ દયાલ, રહીમ,જ્ઞાનેશ્વર, નરસિંહ, બુલ્લેશાહ અને કબીર, […]

તકદીર હૈ ક્યા, મૈં ક્યા જાનૂં, મૈં આશિક હૂં તદબીરોં કા…

1960નો સમય, એક રેસ્ટોરાંમાં બેઠેલો માણસ હાથમાં ચાનો કપ પકડીને ચોધાર આંસુએ રડવાલાગે છે… રેસ્ટોરામાં લાઉડ સ્પીકર ઉપર રેડિયો સિલોન ઉપર ગીત વાગી રહ્યું છે, ‘ચુન્નુ કહેતા હે પતંગકો કાઈટ… બોલો બેટા ટિન્ગુ, યે રોંગ હૈ યા રાઈટ…’ રડતાં રડતાં એ આજુબાજુ જુએ છે. રેસ્ટોરામાંબેઠેલા કોઈનું ધ્યાન આ ગીત તરફ નથી, પરંતુ એ નવયુવાન સૌને […]

અમેરિકન ડ્રીમઃ ઝળહળતું અને જીવલેણ

જે લોકો અમેરિકા ગયા હશે એ બધાને ખબર હશે કે, સૌથી ભયાનક અને ડરાવનારી ક્ષણબોર્ડર સિક્યોરિટીના ઓફિસરના સામે ઊભા રહેવાની હોય છે. લિગલ વિઝા સાથે અમેરિકાનાએરપોર્ટ પર ઉતરેલા કોઈપણ વિદેશી નાગરિકને કાચની કેબીનની અંદર બેઠેલા બ્લ્યૂ યુનિફોર્મ પહેરેલાઓફિસર જે નજરે જુએ છે, એ નજર એક્સ-રે જેવી હોય છે. એવી જ રીતે, વિઝા લેવા માટેએમ્બેસીની ઓફિસમાં […]

એસી કોઈ મૌજ નહીં, જિસકો કોઈ ખોજ નહીં, કોઈ ના કોઈ તો, હર કિસી કો લગતા હૈ પ્યારા

રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની ટૂંકી વાર્તા ‘સમાપ્તિ’ ઉપર આધારિત ફિલ્મ ‘ઉપહાર’નું આ ગીત છે.સમાપ્તિની નાયિકા મૃણમયીના લગ્ન નાની ઉંમરે થઈ જાય છે. જમીનદારના ઘરમાં પરણીને આવેલીબ્રાહ્મણની દીકરી મૃણમયી હજી ગામના છોકરાંઓ સાથે રમે છે, આંબા પર ચઢીને કેરી તોડે છે…કલકત્તા ભણીને આવેલો એનો પતિ એનાથી મોટી ઉંમરનો છે. એને પ્રેમ, લગ્ન, સંબંધ અને શરીરસમજાય છે જ્યારે મૃણમયી […]

મમ્મી, તમે થોડા થોડા થાઓ વરણાગી!

‘અમે તો અમારી વહુને પેન્ટ, ટી-શર્ટ પહેરવાની છૂટ આપી છે’ અથવા ‘અમે એને દીકરીની જેમજ રાખીએ છીએ-અમારા ઘરમાં વહુ-દીકરી વચ્ચે કોઈ ફેર નથી’ આપણે ઘણી ‘સાસુમા’ને જુદી જુદીભાષામાં આવું કહેતી સાંભળી છે. તો બીજી તરફ, ‘અમારે નોકરીની કઈ જરૂર નથી. કારણ વગરદોડાદોડી કરવાની… અમે તો ના જ પાડી છે. ઘર સંભાળે, બસ.’ આ પણ અનેક […]

મધર ઈઝ નોટ એ જેન્ડરઃ એ સંવેદના છે

‘યે બચ્ચેં હમેં સમજતે ક્યા હૈ…’ ન્યૂયોર્કના રસ્તા પર ચાલતી શ્રીદેવી એના ફ્રેન્ચ મિત્રનેહિન્દીમાં કહે છે. એનો એક આખો મોનોલોગ એની સાથે સાથે ચાલી રહેલો એનો મિત્ર સમજે કેનહીં, પણ એ હિન્દીમાં કહેવાયેલી વાતના ઈમોશન્સ-સંવેદનાઓ ચોક્કસ સમજે છે. એવી જ રીતે,આપણે બધા એકબીજાને કહીએ કે નહીં, પરંતુ એક મા બીજી માની સંવેદના, સમસ્યા કે સ્નેહનીવાત […]